Starzenie się a nietrzymanie moczu

Jakie zmiany zachodzą w ciele wraz z upływem czasu?

Od czego zacząć, gdy dowiadujesz się, że Twój bliski w zaawansowanym wieku traci kontrolę nad pęcherzem i/lub wypróżnianiem? Po pierwsze, nie panikuj. Początkowo sytuacja może być krępująca zarówno dla Ciebie, jak i Twojego bliskiego. Pamiętaj jednak: to powszechny problem i istnieje wiele sposobów, aby sobie z nim poradzić.
 
Jeśli towarzyszysz bliskiemu w procesie starzenia, z pewnością zauważasz zachodzące zmiany fizyczne. Starsza osoba może tracić kondycję i energię. Jej wzrok i słuch mogą się pogarszać. To naturalne. 
 
Podobnemu osłabieniu może ulegać układ moczowy. Z wiekiem jego funkcjonowanie przestaje być tak sprawne jak za młodu. W efekcie starsza osoba może częściowo lub całkowicie utracić kontrolę nad pęcherzem i wypróżnianiem. Dolegliwość ta jest nazywana zbiorczo nietrzymaniem moczu. 
 
Nietrzymanie moczu może być przyczyną wstydu i frustracji dla Twojego bliskiego. Wizyta w toalecie – intymna i oczywista czynność – nagle wykracza poza jego możliwości.  
 
Możesz wesprzeć bliską Ci osobę wyrozumiałością, powstrzymaniem się od osądów i wstydu. Dowiedz się więcej o nietrzymaniu moczu oraz praktycznej pomocy dla swoich bliskich. Zapewnij bliskiej osobie troskliwą opiekę, a Wasze relacje mogą się poprawić. 
 
Aby zrozumieć sytuację bliskiej Ci osoby, pomyśl o zachodzących u niej procesach starzenia.

Dlaczego osoba ta zmaga się z nietrzymaniem moczu?

Wraz z wiekiem narządy wewnętrzne, mięśnie i nerwy współpracują mniej skutecznie. 
 
Aby uniknąć inkontynencji, konieczne są mocne i zwieracza. Te ważne mięśnie zapewniają trzymanie moczu i stolca. Z upływem czasu mogą one z wielu powodów słabnąć, co skutkuje nietrzymaniem moczu. Czasami winowajcą są nerwy łączące mózg i pęcherz, które przesyłają błędne sygnały. 
 
Co więcej, wraz ze starzeniem się organizmu, nerki i pęcherz pracują coraz mniej wydajnie. Zazwyczaj nerki u osób starszych pracują prawidłowo, ale choroby, leki i inne dolegliwości mogą wpływać na ich funkcjonowanie. 
 
Do nietrzymania moczu mogą przyczyniać się następujące zmiany:  
Jak starzeją się nerki?
Z wiekiem funkcjonowanie nerek pogarsza się. Z upływem lat obniża się przepływ krwi przez nerki oraz produkcja hormonu antydiuretycznego (ADH). Hormon ten powoduje zagęszczenie moczu (poprzez odzyskanie wody przez organizm). Obniżony poziom hormonu przekłada się na większą produkcję moczu, zwłaszcza w nocy. Właśnie z tej przyczyny osoby starsze zazwyczaj muszą odwiedzać toaletę raz albo dwa razy w nocy.
Jak starzeje się pęcherz?
Pęcherz to worek mięśniowy. Z wiekiem mięśnie pęcherza tracą siłę i funkcjonalność. Przekłada się to na ich ograniczoną kurczliwość. W efekcie pęcherz potrzebuje więcej czasu na opróżnienie i może nie opróżniać się w całości (część moczu zostaje w pęcherzu). 
 
Pęcherz staje się również mniej elastyczny i nie jest w stanie pomieścić tyle moczu, co wcześniej. Odruch wypróżniania pojawia się później, gdy pęcherz jest niemal pełny. W konsekwencji osoba starsza ma mniej czasu, aby skorzystać z toalety i opróżnić pęcherz. 
 
Cewka moczowa może zostać zablokowana. U kobiet może to wynikać z osłabienia mięśni, które sprawia, że pęcherz lub pochwa wypadają (prolaps). U mężczyzn cewka moczowa bywa blokowana przez powiększoną prostatę. Należy jak najszybciej zdiagnozować te dolegliwości, aby wdrożyć prawidłowe leczenie.
 
Możliwe objawy
  • trudność w rozpoczęciu opróżniania pęcherza
  • uczucie, że pęcherz nie został całkowicie opróżniony
  • przerywane oddawanie moczu lub słaby strumień
  • częste parcie na mocz oraz częste oddawanie moczu w nocy.
Niemożność całkowitego opróżnienia pęcherza może sprawiać, że będzie w nim zalegał mocz. Prowadzi to do nietrzymania moczu z przepełnienia i wiąże się z ryzykiem infekcji układu moczowego.
 
Jeśli Twój bliski ma ograniczenia ruchowe związane z wiekiem, dojście do toalety może stanowić problem. W praktyce oznacza to, że nie jest w stanie zdążyć do toalety na czas. Musi wówczas polegać na pomocy swojego opiekuna. 

Dowiedz się więcej

Aby być dobrym opiekunem, należy zrozumieć proces starzenia się oraz jego wpływ na mobilność i funkcje kognitywne. Więcej informacji o zmianach towarzyszących starzeniu oraz o sposobach wspierania bliskich znajdziesz w tych artykułach: